Przysłona, jako przyrząd służący ograniczaniu ilości światła rejestrowanego przez aparat, jest na pozór jego zbędnym elementem. Właściwa
ekspozycja zdjęcia zależy od oświetlenia i czasu rejestracji zdjęcia, zatem do manipulowania nią powinno wystarczyć samo regulowanie czasu naświetlania – a więc mechanizm
migawki. Niekiedy jednak zależy nam na określonym czasie ekspozycji. Długim, gdy chcemy np. uzyskać rozmycie na zdjęciu obiektów znajdujących się
w ruchu lub trwających dłużej, np.
fajerwerków. Krótkim, gdy wykonujemy zdjęcia przy bardzo długich ogniskowych (dużym zoom-em), i chcemy uzyskać nieporuszone ujęcia. Z innym ograniczeniem możemy się spotkać, gdy wykorzystujemy materiały światłoczułe (ustawienia matrycy) o bardzo małej lub bardzo dużej czułości – wówczas konieczny czas ekspozycji może wykraczać poza możliwości techniczne migawki.
W takiej sytuacji należałoby właściwą ekspozycję uzyskać, regulując oświetlenie fotografowanego obiektu, jednak poza fotografią studyjną rzadko mamy taką możliwość. I tu właśnie do akcji wkracza
przysłona, pozwalając regulować ilość światła wpadającego przez obiektyw, a więc wpływać na ekspozycję zdjęcia. Dzięki temu taką samą ekspozycję możemy uzyskać za pomocą nieograniczonej (teoretycznie, w praktyce ograniczeniem są zakresy działania migawki i przysłony) liczby kombinacji wielkości otworu przysłony i czasu naświetlania.
Kolejną ważną funkcją przysłony jest regulowanie głębi ostrości, czyli strefy przed i za ustawioną odległością fotografowania (przedmiotową), w której osiągamy jeszcze zadowalająco ostre odwzorowanie. Im mniejszy jest otwór przysłony, tym większa jest głębia ostrości – więcej na ten temat dowiecie się z artykułu
Głębia ostrości w teorii i w praktyce.
|
Regulowanie otworu przysłony pozwala wpływać na widoczną na zdjęciach głębię ostrości. Jest to szczególnie przydatne w fotografii portretowej i makrofotografii. W tym wypadku ostro odwzorowany został jedynie kilkumilimetrowy obszar kwiatu słonecznika. |
Od przysłony zależy jeszcze kilka innych aspektów obrazu. Jak już wspomnieliśmy, kształt otworu przysłony wpływa na sposób odwzorowania nieostrych obszarów zdjęcia, tzw. bokeh (czyt. boke). O ile zazwyczaj dąży się do uzyskania możliwie kołowego kształtu otworu przysłony (przez odpowiednie kształt i liczbę jej listków), niekiedy stosuje się przysłony o nietypowych, wymyślnych kształtach otworu – pozwala to uzyskać interesujące, trikowe efekty plastyczne. Przykładem obiektywu który umożliwia stosowanie takich przysłon (typu
wsuwkowego) jest opisywany przez nas niedawno
Lensbaby.
|
Zdjęcie wykonane przy pomocy Lensbaby 2.0 i przysłony z otworem w kształcie serca. Bokeh, czyli odwzorowanie punktów świetlnych znajdujących się poza płaszczyzną ostrości, przyjął kształt serduszka. |
Ponadto od otworu przysłony zależy zdolność rozdzielcza obiektywu – w pewnym zakresie zwiększa się ona wraz ze zmniejszaniem otworu przysłony. Dzieje się tak jednak tylko do pewnego momentu, poniżej pewnej średnicy otworu uwidacznia się wpływ ugięcia światła (dyfrakcja) na krawędzi listków, i na wskutek tego zdolność obiektywu do odwzorowania szczegółów zaczyna się pogarszać.