Przysłona – źrenica obiektywu
Sposób działania przysłony jest bardzo prosty – polega na wprowadzeniu w światło obiektywu nieprzezroczystej płaszczyzny z wyciętym otworem, dzięki czemu do wnętrza aparatu dostaje się tylko pewna część wpadającego do obiektywu światła. W najstarszym historycznie wydaniu służyła do tego szczelina w obudowie obiektywu, przez którą do jego wnętrza wsuwało się blaszki z otworami o różnych średnicach. Oczywiście taka konstrukcja (
wsuwkowa) była bardzo niewygodna w użyciu, dlatego szybko poszukano rozwiązań, które pozwalałyby sprawniej zmieniać otwór przysłony. Prostą przysłoną pozwalającą na płynną regulację otworu jest "kocie oko" – konstrukcja składająca się z dwóch przeciwstawnie przesuwających się blaszek, z których każda posiada wycięcie w kształcie litery V. Jej zasadniczą wadą jest kwadratowy przekrój otworu, co powoduje nienaturalne odwzorowanie nieostrych obszarów zdjęcia. W aparatach kompaktowych często spotykana jest przysłona obrotowa (rewolwerowa), mająca postać okrągłej tarczy z koliście rozmieszczonymi otworami o różnej wielkości. Jest on umieszczona tak, by przez jej obrót można było owe otwory wprowadzać w światło obiektywu. Co prawda ograniczona jest liczba otworów o różnej średnicy, jakie można dzięki niej uzyskać, jednak zaletą jest bardzo prosta i zwarta budowa, pozwalająca stosować ją w również aparatach prostych, tanich i o niewielkich gabarytach.
|
Przysłona wsuwkowa, rewolewrowa oraz ''kocie oko'' – ta ostatnia umożliwia płynną regulację wielkości otworu, jednak kosztem jego kwadratowego przekroju (na rysunkach nie jest zachowana skala pomiędzy średnicą obiektywu a wielkością przysłony). |
Niewątpliwie najdoskonalszą konstrukcją jest przysłona irysowa. Zbudowana z kilku (zwykle 5 do 9) blaszek (tzw. listków) o sierpowatym kształcie pozwala płynnie regulować otwór przysłony, zachowując przy tym jego okrągły (lub bardzo do niego zbliżony) kształt. Listki przysłony są koliście rozmieszczone na obwodzie obiektywu i zamocowane obrotowo, dzięki czemu mogą być płynnie wsuwane do wnętrza obiektywu.
Przysłonę irysową stosuje się przede wszystkim w obiektywach wymiennych do lustrzanek, zwykle jest ona również zintegrowana z
migawką centralną przeznaczoną do stosowania w aparatach dużego formatu. Wykorzystywana jest też w zaawansowanych aparatach kompaktowych – tych, w których płynnie regulować można otwór przysłony.
|
Dzięki odpowiedniemu kształtowi listków, przysłona irysowa pozwala zachować kolisty kształt otworu w dużym zakresie jego średnicy. |
Nie sposób przeoczyć podobieństwo przysłony irysowej do źrenicy (tęczówki) ludzkiego oka. Zupełnie jak w wypadku przysłony, reguluje ona ilość wpadającego do oka światła. Z tego właśnie powodu po zmroku widzimy mniej wyraźnie – na skutek zwiększenia otworu tęczówki zmniejsza się głębia ostrości obrazu, który postrzegamy.