Bądź dobrym zwiadowcą
Dobre efekty osiąga się poznając wcześniej "teoretycznie" okolicę, w którą się wybieramy. Należy poczytać przewodniki, obejrzeć albumy, mapy lub strony internetowe poświęcone celom naszych wypraw. Przydatnymi umiejętnościami są: znajomość topografii i sztuka czytania map i planów miast. Pozwolą one na bezpieczne poruszanie się w terenie (łatwo się zgubić nie tylko w nieznajomym miejscu) oraz na wybór ciekawego celu np. punktu widokowego, z którego prawdopodobnie będzie widać wspaniały wschód słońca. Nic nie zastąpi wizji lokalnej, ale trudno jest błąkać się po olbrzymich nieraz obszarach szukając "czegoś ciekawego". Lepiej skoncentrować się na wcześniej wybranych celach. W czasie wędrówek warto poprosić napotkanych mieszkańców o podpowiedź – z pewnością wiele wiedzą o ciekawym miejscu wartym odwiedzenia. Nie zapominajmy też o sprawdzeniu prognozy pogody. Podpowie ona czy zaplanowane przez nas ujęcia mają szansę być zrealizowane. Nie oznacza to jednak, że należy fotografować wyłącznie w czasie tzw. dobrej pogody rozumianej potocznie jako słoneczna i bezchmurna. Pogoda może być znaczącym elementem nadającym naszej fotografii niezwykłości. Jakże wspaniałe kadry zarejestrujemy, kiedy trafimy na pędzące fronty atmosferyczne przeganiające stada chmur lub zamglenia nadające zdjęciom niepowtarzalny klimat i scenerię. Wystarczy się tylko odpowiednio przygotować do zdjęć przy tzw. złej pogodzie.

Jak komponujemy kadr?
Kiedy już zdecydujemy się na wykonanie ujęcia warto wykorzystać od dawna znane metody takiego rozplanowania kadru, aby jego najważniejsze elementy znalazły się w istotnych dla odbiorcy miejscach. Najprostszym, ale dającym dobre efekty sposobem kompozycji jest tzw. zasada trójpodziału. Wskazuje ona na wykorzystanie podziału kadru na trzy równe pasy poziome i pionowe (czyli łącznie 9 równych pól kadru) za pomocą dwóch poziomych i dwóch pionowych prostych linii, a następnie umieszczenie motywu kluczowego wyłącznie w jednym z punktów przecięcia się owych linii. Ta sprawdzona zasada pozwala na wyeksponowanie głównego motywu oraz skupia na nim wzrok odbiorcy. Wielokrotnie wykorzystywana jest przez znakomitych fotografów, ponieważ z reguły najprostsze metody dają w fotografii najlepsze efekty. W przypadku fotografii krajobrazowej poziome linie są także miejscem, w którym najlepiej umieścić jest horyzont. Generalnie unika się tzw. kompozycji centralnej, w której główny motyw zdjęcia jest w centrum kadru. Ważną cechą dobrej kompozycji zdjęcia krajobrazowego jest wybór tzw. linii wiodących to znaczy takich elementów pejzażu, które w sposób naturalny poprowadzą wzrok odbiorcy do głównego motywu. Mogą nimi być np. linie pagórków, rzeka, droga. Powtarzające się w naturze rytmy są ciekawym tematem fotografii krajobrazowej, np. bruzdy na polu lub grzbiety pagórków. Dobre efekty daje poszukiwanie i fotografowanie miejsc, w których owe rytmy się "łamią". Odszukane, a następnie wyeksponowane w tzw. mocnym punkcie dają z reguły ciekawe efekty.

Im mniej, tym lepiej - wypatrujmy takich ujęć, w których przy pomocy prostych metod uzyskamy ciekawy efekt. Fot. Marek Waśkiel

Warto mieć główny motyw
Główny motyw zdjęcia powinien być na tyle widoczny, aby osoby oglądające nie miały problemów z jego odszukaniem. Jeżeli możesz staraj się być jak najbliżej motywu, który fotografujesz. Podejdź do niego lub zastosuj inny obiektyw, odrzuć z obrazu te elementy, które mogą rozpraszać uwagę odbiorcy. Zdecydowanie lepiej jest mieć na fotografii jeden zasadniczy motyw niż kilka konkurujących ze sobą tematów. Im mniej, tym lepiej - od lat wołają nauczyciele fotografii! Wprowadź tą zasadę w swój kadr.

Pamiętaj o pierwszym planie
Istotnym problemem w fotografii krajobrazowej u osób początkujących jest brak motywu na pierwszym planie. Takie fotografie są płaskie i puste. Trzeba się starać, aby zawsze na naszych zdjęciach pojawiał się ważny motyw na pierwszym planie. Dzięki właściwemu doborowi innych elementów na poszczególnych planach i za pomocą głębi ostrości możemy nadać fotografii złudzenie trzeciego wymiaru. Zdjęcie staje się przestrzenne i bardziej atrakcyjne dla odbiorcy. Niestety współczesne, kompaktowe aparaty cyfrowe narzucają zastosowanie niezwykle dużej głębi ostrości, co powoduje, że z reguły wszystkie plany zdjęcia są ostre i staje się ono płaskie. Ciekawym rozwiązaniem wprowadzającym plany na zdjęciu są różnego rodzaju naturalne obramowania np. gałęzie drzew lub układ chmur. Świadome wykorzystanie w czasie fotografowania głębi ostrości może spowodować, że pewne fragmenty zdjęcia są ostre lub rozmazane co nada zdjęciu dodatkowej przestrzeni oraz podkreśli ważność elementów ostrych i zbagatelizuje znaczenie tych nieostrych. Pamiętajmy także o możliwościach, które daje nam umieszczenie na zdjęciu obiektów dających porównanie ich skali. Wystarczy wprowadzić do kadru np. dom na pustkowi, łódkę na rzece lub postać człowieka na skale, aby podkreślić rozmiary pejzażu, który fotografujemy. Zawsze powinien to być jednak element na tyle znany i rozpoznawalny, aby widz nie miał kłopotów z jego interpretacją i znalezieniem punktu odniesienia.

W przypadku fotografowania pejzażu obiektywami szerokokątnymi zawsze należy szukać ''mocnych'' pierwszych planów. Fot. Marek Waśkiel

Zrobienie dobrego zdjęcia wymaga wyobraźni, wielu prób i często kilku porażek. Trzeba także dobrze poznać możliwości użytkowanego aparatu i obiektywów. Warto za każdym razem zrobić kilka ujęć z różnymi planami, punktami ostrości i z różnymi wariantami oświetlenia. Nie należy ufać jednemu ujęciu. Bez wędrówek i wielu fotograficznych prób szanse na ciekawy, niebanalny kadr są bardzo małe.

Zobacz także:
Olympus TOUGH – twardziel dla najmłodszych (i nie tylko)
Olympus TOUGH – aparaty inne niż wszystkie
Jasna optyka przydatna nie tylko zawodowcom
Portret w plenerze – praktyczny poradnik
O fotografowaniu na Grenlandii słów kilka
TEST: Nikon D5100 - pierwsze wrażenia i zdjęcia testowe
Ujarzmiamy kolory na wiosennych plenerach
Zdjęciom na ratunek – odzyskiwanie skasowanych fotografii
Photoshop CS5 dla fotografów