Ile widzi obiektyw?
Najważniejszym parametrem użytkowym obiektywu jest oferowany przez niego kąt widzenia. To od niego zależy, jak duży fragment sceny znajdującej się przed aparatem uda nam się zarejestrować na zdjęciu. Ponieważ od kąta widzenia (mierzonego po przekątnej kadru) ściśle zależy zastosowanie obiektywu, dzieli się je pod tym względem na kilka kategorii:

• Superszerokokatne: kąt widzenia większy niż 84°
  Obiektywy takie należy stosować z umiarem i wyczuciem, gdyż znajdujące się blisko aparatu obiekty zostają na zdjęciu mocno przerysowane. Umiejętnie stosowany, efekt ten pozwala uzyskiwać zdjęcia o niezwykłej dynamice, jednak nadużywany lub stosowany nieumiejętnie prowadzi do karykaturalnych efektów. Dobrze nadają się do fotografowania krajobrazów, jednak do fotografowania architektury przydatne są jedynie w ograniczonym zakresie, a to ze względu na nieuniknione zniekształcenia geometryczne obiektów znajdujących się na obrzeżach kadru. Charakter tych zniekształceń pozwala podzielić je na dwie podstawowe kategorie:
  • rybie oko (ang. fisheye), które oferują wierne odwzorowanie powierzchni i odległości kosztem zniekształceń odległości. Skutkuje to charakterystycznym zakrzywieniem wszystkich linii, które nie przechodzą przez centrum obrazu, oraz "ścieśnieniem" peryferyjnych obszarów kadru, co jest widoczne szczególnie w jego narożnikach
  • rektilinearne charakteryzujące się wiernokątnym odwzorowaniem obrazu, dzięki czemu proste linie obecne na fotografowanej scenie również na zdjęciu przedstawiane są jako proste. jednak peryferyjne obszary zdjęcia ulegają coraz większemu rozciągnięciu, tym silniejszemu, im dalej jest od centrum kadru.
    
    

    Rektilinearny obiektyw superszerokokątny zachowuje geometrię liniowych elementów obrazu, jednak kosztem wyraźnego przerysowania peryferyjnych obszarów kadru. Jest to szczególnie istotne, gdy fotografujemy osoby – przerysowanie perspektywy może dać karykaturalny efekt.



• Szerokokątne: kąt widzenia od 82°do 64°
  Są to bardzo uniwersalne i chętnie stosowane obiektywy pozwalające na objęcie dość szerokiego kadru bez konieczności cofania się. Zniekształcenia geometrii obrazu i perspektywy są na tyle nieduże, że pamiętając o kilku prostych zasadach można ich zwykle uniknąć. Przede wszystkim nie należy przechylać aparatu, by nie doprowadzić do zbiegania się pionowych linii (np. krawędzi budynków). Jeśli już musimy go pochylić, najlepiej zrobić to zdecydowanie, a zbieżność linii wykorzystać jako element kompozycji kadru. Aby ustrzec się zniekształceń spowodowanych przechyleniem aparatu można wykorzystać obiektywy z możliwością decentrowania osi optycznej (tzw. modele typu Shift), jednak są one dość drogie. Należy też unikać fotografowania osób z bliskiej odległości, gdyż części ciała znajdujące się w bliżej aparatu (np. wysunięta ręka) zostaną nienaturalnie powiększone.
  
  

  Typowy obiektyw szerokokątny świetnie nadaje się do dokumentowania wakacyjnych wojaży.



• Standardowe: kąt widzenia pomiędzy 63° a 34°
  Za obiektywy standardowe uważa się takie, których kąt widzenia zbliżony jest do ludzkiego pola widzenia. Jednak poglądów na to, jaki to właściwie kąt, jest wiele. Długo uważano, że taki efekt daje w aparacie małoobrazkowym ogniskowa 45 mm. Jednak wielu fotografów(m.in. Henri Cartier-Bresson) najchętniej stosuje obiektywy lekko szerokokątne, zwykle 35mm. Takie też obiektywy (o kącie widzenia ok. 63 stopni) stosowane są najczęściej w aparatach kompaktowych z niewymienną optyką.



Dzięki kątowi widzenia zbliżonemu do ludzkiego wzroku obiektywy standardowe dają naturalnie wyglądające zdjęcia.



• Teleobiektywy: kąt widzenia od 34° do 8°
  Ich kąt widzenia jest wyraźnie mniejszy niż obiektywu standardowego, przez co optycznie zbliżają nas do fotografowanego obiektu. Związane jest z tym odwrotne niż w obiektywach szerokokątnych zniekształcenie perspektywy, polegające na jej spłaszczeniu. Wbrew pozorom świetnie sprawdza się w fotografii krajobrazu: pasma górskie ciągnące się po horyzont sfotografowane takim obiektywem pięknie układają się w kolejne plany (jest to tzw. perspektywa powietrzna). Delikatnie powiększające teleobiektywy są bardzo chętnie wykorzystywane jako obiektywy portretowe, gdyż niewielka głębia ostrości pozwala ładnie wyodrębnić postać z tła, a nieduże zniekształcenia perspektywy nie deformują jeszcze postaci.
  
  

  Krótki teleobiektyw, zwłaszcza jasny, jest idealnym szkłem portretowym.

  
  


• Superteleobiektywy: kąt widzenia mniejszy niż 8°
  Stosuje się je nie tyle, by uzyskać inny efekt artystyczny(chociaż mogą mieć i takie zastosowanie), ile wówczas, gdy nie możemy zbliżyć się do fotografowanego obiektu. Wykorzystywane są przede wszystkim w fotografii przyrodniczej i sportowej. Umożliwiają zarejestrowanie akcji odległej o kilkaset metrów, a nawet kilka kilometrów. Obiektywy długoogniskowe mają jednak swoje wady – ponieważ otwór względny obiektywu zależy od ogniskowej, tańsze konstrukcje są zwykle dość ciemne, zwłaszcza te o najdłuższych ogniskowych. Z kolei długie i jasne teleobiektywy są bardzo duże, ciężkie i drogie.

Charakterystycznymi cechami zdjęć wykonywanych superteleobiektywami są silne spłaszczenie perspektywy i niewielka głębia ostrości.

Kąt widzenia a ogniskowa
Na obudowie obiektywu próżno jednak szukać informacji o tym, jaki jest oferowany przez niego kąt widzenia, zawsze natomiast znajdziemy podaną (w mm) długość jego ogniskowej. Jest to spowodowane tym, iż kąt widzenia zależy od tego, do jakiego aparatu zamontujemy dany obiektyw. Ten sam obiektyw w wypadku cyfrowej lustrzanki systemu 4/3 będzie teleobiektywem, po przymocowaniu do aparatu małoobrazkowego stanie się obiektywem standardowym natomiast z aparatem średniego formatu 6x6 stanie się szkłem szerokokątnym.
Dzieje się tak, gdyż obiektyw o danej ogniskowej rzutuje obraz o określonym powiększeniu, od wielkości matrycy/filmu w aparacie zależy natomiast, na jaki efektywny kąt widzenia się to przełoży. Dlatego też o funkcji obiektywu o określonej ogniskowej możemy mówić wyłącznie w kontekście aparatu, z którym będzie on stosowany. W poniższej tabeli podajemy zatem orientacyjne zakresy ogniskowych odpowiadające poszczególnym kategoriom użytkowym obiektywów.

Zakresy ogniskowych dla różnych systemów
	małoobrazkowy 36x24 mm	cyfrowe lustrzanki APS-C	system 4/3
superszerokokątne	poniżej 24 mm	poniżej 16 mm	poniżej 13 mm
szerokokątne	od 24 do 35 mm	od 16 do 22 mm	od 13 do 18 mm
standardowe	od 35 do 70 mm	od 22 do 43 mm	od 18 do 36 mm
teleobiektywy	od 70 do 300 mm	od 43 do 190 mm	od 36 do 155 mm
superteleobiektywy	powyżej 300 mm	powyżej 190 mm	powyżej 155 mm

Więcej na temat określania kąta widzenia obiektywu w zależności od jego ogniskowej piszemy w artykule Ile naprawdę widzi aparat, czyli kąt widzenia obiektywu. Jeśli natomiast chcielibyście precyzyjnie obliczyć, jaki kąt widzenia uzyskacie przy danej ogniskowej na konkretnym aparacie, z pomocą przyjdzie Wam opracowany przez nas specjalny kalkulator. Tu wspomnimy jedynie, iż w cyfrowych lustrzankach amatorskich dominują przetworniki obrazu zbliżone rozmiarem do formatu APS-C, jednak w zależności od producenta i modelu ich wymiary różnią się nieznacznie, zatem uzyskiwane kąty widzenia również wahają się w pewnym zakresie.
Należy tu się jeszcze parę słów wyjaśnienia w kwestii kąta widzenia obiektywu i perspektywy na zdjęciach. Potocznie wiąże się te dwa pojęcia, podając (i my też tak czynimy), iż dla obiektywów szerokokątnych charakterystyczna jest perspektywa taka, dla standardowych taka a dla teleobiektywów jeszcze inna. Tymczasem perspektywa na zdjęciu zależy wyłącznie od relacji przestrzennych aparat-fotografowany obiekt – czyli odległości pomiędzy nimi. Ponieważ jednak kąt widzenia obiektywu niejako wymusza na nas ustawienie się względem fotografowanego obiektu w odległości odpowiedniej do jego wielkości (obiektywem szerokokątnym z bliska, teleobiektywem z daleka), taki skrót myślowy jest uprawniony.