Fotograf cyfrowy pod jednym względem ma przewagę nad swoim kolegą pracującym na tradycyjnym sprzęcie analogowym: na jednej niewielkiej karcie pamięci mieści nie kilkadziesiąt lecz kilkaset a nawet kilka tysięcy zdjęć. W dodatku nośnik, na jakim są one zapisywane, może być wykorzystywany wielokrotnie. Wszystko to sprawia, że fotografia cyfrowa w dłuższym okresie czasu jest bardziej ekonomiczna od tradycyjnej, opartej na światłoczułych związkach chemicznych.
Producenci nośników danych typu flash prześcigają się w umieszczaniu na swoich produktach zapewnień o ich wyjątkowej wydajności. Tymczasem kupujący, którzy zazwyczaj długo roztrząsają kwestię wyboru konkretnego modelu aparatu przy wyborze karty pamięci decydują się na pierwszą lepszą, "byle tylko pasowała". W ten sposób zwiększają swoje szanse na to, że przepłacą bądź nie będą w stanie wykorzystać w pełni możliwości swojego sprzętu. W skrajnych przypadkach nieodpowiedzialny zakup może się skończyć utratą zapisanych na karcie zdjęć, warto zatem wiedzieć, co kupujemy.
Odcinek cyklu dla nabywców sprzętu fotograficznego, poświęcony kartom pamięci, rozpoczniemy od sprawy najważniejszej: dostępnym w sprzedaży rodzajom tych nośników.

Zamieszanie z formatami – czy aby na pewno tak duże?
Pierwszym uczuciem, jakie towarzyszy większości początkujących fotoamatorów kupującym lub planującym zakup aparatu jest dezorientacja. Zaraz po stresie związanym z trudnym (bo najczęściej związanym ze sporymi wydatkami) wyborem modelu aparatu pojawia się kolejny: spośród leżących na półce sklepowej kart pamięci większość jest ze sobą wzajemnie niekompatybilna.
Rzeczywiście, liczba istniejących formatów kart pamięci może przyprawić o ból głowy. Warto jednak wiedzieć, że ze wszystkich dostępnych w sprzedaży, znaczenie dla nas (jako fotografów) mają tylko cztery typy nośników. Co więcej: inne rodzaje najczęściej są modyfikacjami i odmianami tych czterech formatów i dzięki różnego rodzaju adapterom można z nich korzystać. Jak zatem widać, nie jest aż tak źle.
Przeglądu dostępnych typów kart pamięci dokonamy bez wgłębiania się w szczegóły ich konstrukcji. Skupimy się natomiast na kwestii rozpowszechnienia ich w aparatach różnych producentów. Jeszcze bowiem przed kupieniem aparatu – w momencie zdecydowania się na określony model cyfraka konkretnego producenta – możemy określić, jaki typ karty pamięci będzie nam potrzebny.

• CompactFlash – najstarszy używany do teraz i ciągle rozwijany typ kart pamięci o dość dużych wymiarach (43 x 36 x 3,3 mm). Stosowany w większości modeli cyfrowych lustrzanek wszystkich producentów. W aparatach kompaktowych karty CF zostały zastąpione przez znacznie mniejsze karty SecureDigital. Pod pojęciem "karta CompactFlash" najczęściej rozumiany jest tzw. nośnik typu pierwszego (CompactFlash typ I) o grubości 3,3 mm. Istnieją też karty CF typ II o grubości 5 mm, z których większość to rzadko już spotykane nośniki Microdrive, czyli miniaturowe dyski twarde. Jako urządzenia mechaniczno-magnetyczne są one znacznie bardziej wrażliwe na wstrząsy, łatwiejsze do uszkodzenia i pobierają więcej prądu niż pamięci flash.
  
   
  Karty Microdrive były kiedyś produkowane jako tańsza alternatywa dla tradycyjnych kart CF o dużej pojemności, jednak w wyniku silnego spadku cen układów flash praktycznie zaprzestano ich dystrybucji. Jeżeli zdarzy nam się spotkać z atrakcyjną cenowo możliwością zakupu nośników CF typu drugiego, nie korzystajmy z niej – będzie to sprzęt używany lub bardzo długo przechowywany, a nawet być może uszkodzony.
• SecureDigital – najbardziej rozpowszechniony obecnie standard kart flash. Używany w niemal wszystkich cyfrowych aparatach kompaktowych, za wyjątkiem produktów firm Sony, Olympus oraz pojedynczych modeli innych producentów. Od dwóch lat pojawiają się też próby wprowadzenia go do lustrzanek cyfrowych kierowanych do mniej wymagających fotoamatorów (np. Nikon D40) czy Canon EOS 450D. Do jego zalet należą niewielkie rozmiary (32 x 24 x 2,1 mm), niska cena (porównywalna z kartami CF o zbliżonej pojemności i osiągach) oraz dodatkowa funkcjonalność, taka jak możliwość sprzętowego szyfrowania danych (chociaż ta funkcja w praktyce nie jest wykorzystywana) czy też zabezpieczenia ich przed przypadkowym skasowaniem.
  
   
  Istnieje kilka odmian kart SecureDigital oprócz podstawowej: miniSD oraz microSD. Karty MMC, MMC Plus, SecureMMC, RS-MMC to odmiany starszego standardu, na podstawie którego powstał format SD. Wszystkie mogą być bez problemów używane wraz z urządzeniami obsługującymi karty formatu SD (wersje miniaturowe wymagają jedynie użycia specjalnej przejściówki – z reguły dołączonej do samej karty – są bowiem mniejsze, zaprojektowane dla takich urządzeń jak PDA oraz telefony komórkowe). Do niedawna pojemność kart SD nie mogła przekraczać 2 gigabajtów, z czym niektórzy producenci próbowali (na ogół nieskutecznie) walczyć. W roku 2006 powstał jednak standard SDHC (oznaczony w dokumentacji jako SD 2.0), który nie ma już tego ograniczenia. Jednak problematyka pojemności kart SecureDigital jest nieco złożona i opisujemy ją dokładniej w dalszej części tego artykułu.
• Memory Stick – format kart pamięci opracowany i promowany przez firmę Sony, w związku z czym spotykany przede wszystkim w aparatach fotograficznych tegoż producenta. Dotyczy to niemal wszystkich kompaktów Sony oraz lustrzanek A700 oraz A900, w których znajdują się podwójne gniazda kart pamięci (Memory Stick Duo oraz CompactFlash – podobny zabieg zastosowano w aparacie kompaktowym DSC-R1) . W przypadku modelu A100, w którym znajduje się tylko złącze CompactFlash, producent zapewnił odpowiedni adapter umożliwiający wykorzystanie kart MS Duo i MS Pro Duo.
  
   
  Karty Memory Stick występują w dwóch odmianach: starszej, reprezentowanej przez podłużne karty MS i MS Pro o wymiarach 50 x 21,5 x 2,8 mm oraz młodszej Duo (karty MS Duo i MS PRO Duo) o wymiarach 31 x 20 x 1,6 mm sprzedawanej z adapterem umożliwiającym wykorzystanie karty w urządzeniach obsługujących wyłącznie starszy standard Memory Stick. Jest to ważne, ponieważ wiele czytników kart (zarówno USB jak i wbudowanych w komputery stacjonarne i notebooki) dysponuje wyłącznie głębokimi gniazdami kart MS i MS Pro. Z drugiej strony nie uda nam się włożyć karty MS Pro do aparatu obsługującego nośniki typu MS Duo, gdyż będzie ona po prostu za długa. Osobnym typem karty Memory Stick jest M2, czyli Memory Stick Micro, mierzący zaledwie 15 x 12,5 x 1,2 mm spotykany najczęściej w telefonach komórkowych i również sprzedawany z adapterem do "dużego" formatu MS.
  
   
  Oryginalne, nieprodukowane już karty MS odznaczają się maksymalną pojemnością wynoszącą zaledwie 128 megabajtów (czasem zwiększaną przez konstruowanie pojemniejszych kart dzielonych na 128-megabajtowe partycje – rozwiązanie to zwane Memory Stick Select jednak nie przyjęło się). Z kolei karty MS Pro, MS Duo i MS PRO Duo teoretycznie mogą mieć do 32 gigabajtów pojemności. Do niedawna nośniki Memory Stick były wyraźnie droższe od odpowiadających im kart CF oraz SD. Chociaż oryginalne karty produkcji Sony wciąż pozostają kosztowne, ich odpowiedniki produkowane np. przez Sandiska mają ceny zbliżone do kart CF tej samej pojemności.
  
   
  Karty typu Memory Stick noszą kilka oznaczeń odnoszących się do ich wydajności. Symbolem PRO oznaczone są karty wytwarzane od 2003 roku, skonstruowane we współpracy z Sandiskiem, które są nieznacznie szybsze od standardowych MS/MS Duo. W grudniu 2006 wprowadzono natomiast karty typu PRO-HG, które dzięki zastosowaniu szybszej magistrali są do trzech razy wydajniejsze od kart klasy PRO (teoretycznie do 60 MB/s).
• xD-Picture Card – standard kart flash opracowany przez firmy Olympus i Fujifilm na miejsce przestarzałego formatu Smart Media (krótko opisany poniżej). Jak można się domyślić, karty te są stosowane właściwie tylko w aparatach tych dwóch firm. Modele Fujifilm od pewnego czasu wyposażane są w podwójne gniazdo kart pamięci i możemy w nich korzystać również z nośników SD. Użytkownicy kompaktów Olympusa do niedawna skazani byli na korzystanie z kart xD, Jednak od pewnego czasu są one sprzedawane z przejściówką pozwalającą na korzystnie z nośników microSD. Jeśli chodzi o lustrzanki, to wszystkie modele Olympusa oraz Fujifilm FinePix S2 Pro zapisują zdjęcia zarówno na kartach CompactFlash, jak i xD-Picture.
  
   
  Karty pamięci xD-Picture odznaczają się bardzo małymi rozmiarami (20 x 25 x 1,78 mm), pojemnością od 16 MB do 2 GB oraz niestety niewielkimi maksymalnymi prędkościami zapisu i odczytu. Te ostatnie zależą przede wszystkim od typu karty, których rozróżniamy trzy: Standard, H oraz M. Najstarsze karty typu Standard o pojemności 16 i 32 MB (dołączane często do aparatu jako tzw. startery) mają maksymalną prędkość zapisu na poziomie 1,3 MB/s natomiast odczytu około 5 MB/s. Pojemniejsze karty Standard (do 512 MB włącznie) mają wydajność odpowiednio 3 MB/s oraz 5 MB/s. Pod względem wydajności bardzo słabe są też pamięci xD-Picture typu M, występujące w pojemnościach od 256 MB do 2 GB. Ich maksymalna prędkość zapisu kształtuje się na poziomie 2,5 MB/s, natomiast odczytu – 4 MB/s. Z kolei najbardziej zaawansowane modele, typu H (pojemność od 512 MB do 2 GB) mogą się "poszczycić" osiągami wynoszącymi 4 MB/s podczas zapisu i 5 MB/s podczas odczytu. Również tych prędkości nie sposób więc uznać za zbyt dobry wynik.
  
   
  Ważna dla kart xD-Picture jest kwestia kompatybilności – starsze modele aparatów mogą nie współpracować poprawnie z nośnikami typu H i M. Zarówno Olympus, jak i Fujifilm przygotowały na swoich stronach internetowych specjalne tabele kompatybilności, z których można odczytać, czy nasz aparat obsługuje dany typ karty. Listę aparatów firmy Olympus można znaleźć pod tym adresem, natomiast modele produkcji Fujifilm sprawdzimy tutaj.

Na aukcjach internetowych oraz w komisach znaleźć można również karty pamięci typu Smart Media. Jest to stary i od dawna już nieprodukowany nośnik, stosowany niegdyś w aparatach kompaktowych firm Fujifilm oraz Olympus. Charakteryzuje się on bardzo kiepską wydajnością oraz maksymalną pojemnością wynoszącą zaledwie 128 megabajtów. Nigdy nie kupujmy tego typu kart ani tym bardziej obsługujących je aparatów!