Nikon D40 wyposażony jest w matrycę CCD w formacie DX (zwiększającym nominalną ogniskową tradycyjnych obiektywów o 1,5x) o rozdzielczości 6,1 mln efektywnych pikseli, jasny wizjer optyczny o powiększeniu 0,8x i 2,5-calowy ekran LCD. Nowy model pozwala na rejestrowanie zdjęć z czułością od 100 do 1600 ISO i prędkością 2,5 klatki na sekundę. Aparat ten jest też najlżejszą (475 g) i najmniejszą (126 x 64 x 94 mm) lustrzanką w ofercie tego producenta.


Dla tych, co pierwszy raz
D40 daje początkującym użytkownikom komfort robienia zdjęć, bez konieczności świadomego kontrolowania wszystkich parametrów ekspozycji. Wszystkie osiem trybów — Automatyczny, Automatyczny 'Bez błysku', Portret, Krajobraz, Dziecko, Zdjęcia sportowe, Makro i Portret nocny — zaprojektowano pod kątem uzyskiwania doskonałych wyników dzięki automatycznemu wyborowi najlepszych ustawień i czułości ISO dla każdej sceny.


Nowy tryb Automatyczny 'Bez błysku' zapobiega samoczynnemu włączaniu się wbudowanej lampy błyskowej w przy zwiększonej czułości matrycy, co pozwala na wykonywanie zdjęć w muzeach, na koncertach, w teatrach, na ślubach i w innych warunkach słabego oświetlenia oraz w sytuacjach, kiedy użycie lampy błyskowej jest zabronione. Poza wymienionymi trybami tematycznymi, aparat oferuje także możliwość pracy w programie automatycznym (P) oraz przy wykorzystaniu priorytetu migawki, priorytetu czasu i w trybie manualnym.

Szybki i precyzyjny
Autofokus Nikona D40 działa znacznie szybciej niż w starszych modelach D50 i D70 dzięki ulepszonym algorytmom sterowania pochodzącym z lustrzanek cyfrowych Nikon D200 i D80. Algorytm ustawiania ostrości wykorzystuje trójpolowy system pomiaru Nikon Multi-CAM530 z krzyżowym czujnikiem umieszczonym w centrum kadru. Sprawia to, że pomiar ostrości jest bardzo precyzyjny, śledzenie obiektów szybsze, a reakcje autofokusa i zdolność wykrywania kontrastów – lepsze nawet w słabym świetle.


Nikonem D40 można wykonywać zdjęcia seryjne z prędkością 2,5 klatki na sekundę, a bufor pamięci pozwala na zarejestrowanie do 100 plików (JPEG FINE L-size) w serii. Zarejestrowane fotografie zapisywane są na kartach pamięci typu SD, zaś ich przesłanie do komputera nie jest czasochłonne, gdyż model ten wyposażono w wydajny interface USB 2.0 Hi-speed.